Vai trò của Chu Ân Lai tại Genève năm 1954
Hội nghị Liễu Châu then chốt
Tiền Giang (钱江/Qian Jiang)
bản dịch của Dương Danh Dy
Bài này là Chương 27 của cuốn Chu Ân Lai dữ Nhật Nội Ngoã hội nghị (周恩来与日内瓦会议 / Chu Ân Lai và Hội nghị Genève, nhà xuất bàn Trung Cộng Đảng Sử Xuất Bản Xá, 2005), mà tác giả là Tiền Giang. Chúng tôi cảm ơn dịch giả Dương Danh Dy đã cho phép Diễn Đàn công bố bản dịch này (và công bố toàn văn bản dịch cuốn sách trong tháng 1.2009 tới đây).
Hội nghị Liễu Châu (3-5.7.1954) là bước ngoặt trong quá trình thương lượng tại Genève, chấm dứt cuộc Kháng chiến lần thứ nhất, với những thành quả và hậu quả mọi người đều biết.
Tiấc rằng cho đến nay, hầu như không có nghiên cứu sử học nào đã được công bố ở Việt Nam về cuộc gặp ở Liễu Châu.
Bài này cho ta biết cách trần thuật và quan điểm của phái đoàn Trung Quốc do thủ tường Chu Ân Lai dẫn đầu. Như chú thích số 4 cho biết, những ghi chép của Mã Liệt (thư kí đối ngoại của Chu) đã bị Chu Ân Lai xoá đi rất nhiều, “đại bộ phận phần xoá bỏ là những điểm bất đồng của hai bên”. Qua những nguồn tài liệu khác, chúng ta biết rằng Trung Quốc đã gây sức ép lớn để buộc phía Việt Nam phải chấp nhận giải pháp phân vùng theo giới tuyến, chấp nhận vĩ tuyến 16 (thay vì 13 hay 14), để rồi cuối cùng, trong những ngày chót ở Genève , là vĩ tuyến 17. (xem, chẳng hạn, China & The Vietnam Wars, 1950-1975 của Qiang Zhai (Trạch Cường), The University of North Carolina Press, 2000).
Tuy phiến diện và đơn phương, đây là một tài liệu tham khảo quan trọng, giúp ta tìm hiểu thêm về một giai đoạn quan trọng của lịch sử hiện đại Việt Nam.
Diễn Đàn
Từ trái sang phải: Nam Il của Bắc Triều Tiên; V.M. Molotov, Liên Xô, Chu Ân Lai, Trung Cộng, Phạm Văn Đồng, Việt Minh, tại biệt thự của Chu ở Genève trong thời gian đàm phán Hiệp định.
Phan Ba's Blog 